Σε συνέχεια της ανάρτησης "ΠΕΡΙ ΥΦΟΥΣ ΠΕΡΙΣΤΕΡΗ... ΚΑΙ ΔΙΑΔΟΧΗΣ" , φίλος του ιστολογίου, μας απέστειλε την παρακάτω επιστολή την οποία και δημοσιεύουμε.
"Αδέρφια, Χριστός Ανέστη… :)
Ενδιαφέρουσα η κουβέντα που ανοίξατε.. αν μη τι άλλο έχουμε και το ελληνορθόδοξο ταπεραμέντο μας…
Επιτρέψατέ μου να καταθέσω λίγες σκέψεις στην αγάπη σας χωρίς να διεκδικώ «αλάθητα» και άλλου είδους αποκλειστικότητες.
Υπήρξα για αρκετά χρόνια μαθητής του μακαριστού Διδασκάλου... στο Ωδείο Αθηνών. Από την συναναστροφή μου μαζί του μπορώ να βεβαιώσω πως ήταν άνθρωπος ήπιος, βαθύτατα ευγενής (τον πειράζαμε την ώρα του μαθήματος κάνοντας θέσεις του Καρρά και αυτός απλά χαμογελούσε.. και αν ποτέ το παρακάναμε τότε διέκοπτε μαλακά το μάθημα για να μας επαναφέρει στην τάξη με την γνωστή του φράση «αγαπημένα μου παιδιά.. ο φίλτατος κ. Καρράς κλπ κλπ» .. και σκεφτείτε πως οι ακραίοι χαρακτηρισμοί του Καρρά - ο σκύλος της Μητρόπολης, έτσι τον αποκαλούσε στα Ιεροψαλτικά Νέα - ήταν γνωστοί τοις πάσι...).
Είχε εξαιρετικό τάλαντο φωνητικό. Προσωπικά πιστεύω πως τη φωνή του Περιστέρη δεν την είχε ούτε την έχει κανείς από τους γνωστούς ψάλτες της εποχής μας..Δε πιάνουν ούτε το 60% του.. Έφτασε στα 85 του και η φωνή του ήταν καλύτερη από τις δικές μας που ήμασταν στα 30 μας.. Δε μιλώ για όγκο, ούτε για ένταση… μιλώ για χρωματισμό, για εκφραστικότητα.. το πώς κατέβαζε την υπορροή, πως ήλεγχε το βιμπράντο του, πώς πίεζε το ψηφιστό και την βαρεία.. πως εκτελούσε το αντικένωμα που ακολουθούσε την μαλακή κατάβαση της υπορροής…και πολλά πολλά άλλα..
Δυστυχώς, ΔΑΣΚΑΛΟΣ δεν υπήρξε ποτέ ο μακαριστός. Δεν είναι της παρούσης να αναζητήσουμε τις αιτίες για αυτό.. Όμως είναι γεγονός, και ας το επιβεβαιώσουν όσοι το γνωρίζουν, πως σπάνια έψαλε κάτι μέσα στην τάξη.. μια ζωή με το πιάνο... Και μάλιστα ενώ ήξερε άριστο βιολί.. Θυμάμαι χαρακτηριστικά πως του αγοράσαμε ένα βιολί, το κουρδίσαμε, το φτιάξαμε τέλος πάντων… του το πήγαμε… ε.. να ακούγατε ένα δεύτερο ήχο που μας έπαιξε… πάθαμε την πλάκα μας!!
Κοιτιόμασταν μαρμαρωμένοι… Εξαίσιο άκουσμα.. ΕΛΛΗΝΙΚΟ!!
Και αμέσως μετά .. γύρισε στο πιάνο..λέγοντας… «πάμε τώρα στο μάθημά μας αγαπητά μου παιδιά ".
Θυμάμαι και στις ετοιμασίες για τα διπλώματα… πώς χτύπαγε το ΛΑ ύφεση στο πιάνο..τάχα να πιάσουμε τον ΚΕ του δευτέρου… αν είναι ποτέ δυνατόν!!! Και έλεγε ο Γιώργης, καλή του ώρα, το « Μετά μύρων προσελθούσαι » και έκανε καλό τον ΚΕ ... έτσι όπως τον θέλει το μαλακό χρώμα.. στα 8 μόρια… όχι τις υπερβολές του Αγγελόπουλου και του Καρρά… και δώστου ο Περιστέρης να χτυπά το 6άρι ημιτόνιο στο πιάνο.. να αναγκάσει τον μαθητή να «πέσει» πάνω στο συγκερασμένο διάστημα…
Δεν υπήρξε ούτε πρότυπο στον ρυθμό… Δείτε τα ειρμολογικά του μέλη.. άνευρα.. με άλλη αγωγή ξεκινά και με άλλη τελειώνει.. Βέβαια αυτό δυστυχώς το κάνουν οι περισσότεροι ψάλτες (κακώς…). Τα ειρμολογικά του Αγγελόπουλου δε τα πιάνει σχεδόν κανείς.. Έχετε παρατηρήσει πως ελάχιστοι είναι αυτοί που εκτελούν χορωδιακά τα ειρμολογικά μέλη? Για δείτε τι γίνεται στις Εκκλησίες μας στους Όρθρους της Κυριακής.. Πόσοι ξέρουν να ψάλλουν Κανόνες?...
Όμως αδέρφια.. είχε τόσα άλλα καλά ο Δάσκαλος..!! Αρκεί να ξέρει να τα δεί κανείς… και να μη κολλήσει σε ξηρές απομιμήσεις του ορθοφωνικού του ύφους (που και μένα με απωθεί…δε το υιοθετώ..)…
Ποιος λέει το «Χαίρετε Λαοί και αγαλλιάσθε...» ή το «Σήμερον Κρεμάται...», ή τα «..μυρίπνοα άνθη του παραδείσου...» ή «...τα Πάθη τα σεπτά...».. ή.. ή .. ή… επιλείψει γάρ με διηγούμενον ο χρόνος.. Ποιος μπορεί να τα πεί όπως ο αείμνηστος??? ΚΑΝΕΙΣ… μπείτε λίγο στον κόπο να τα ακούσετε όσοι δε το έχετε κάνει…
Λέμε για τον Ψάχο, λέμε για τον Περιστέρη.. Αλήθεια, γνωρίζετε άραγε ποιοι ήταν αυτοί που έστειλαν τον Ψάχο στην Αθήνα ως τον πλέον κατάλληλο για να διδάξει την Βυζαντινή μουσική? Γνωρίζετε ότι ο Ψάχος ήταν Δομέστιχος (ή Λαμπαδάριος - δεν είμαι βέβαιος) του Σαραντακκλησιώτου? Για ξεσκονίστε λίγο την ιστορία της Βυζαντινής μας μουσικής.. και θα δείτε πως ο Ψάχος ήταν από τους κορυφαίους της εποχής του! Τα λέω αυτά γιατί υπάρχει μια τάση να θεωρούμε πως το « πατριαρχικό ύφος » αρχίζει με τον Πρίγγο και τον Στανίτσα…. Αυτό είναι ψευδές! Για ακούστε παλαιές ηχογραφήσεις του Ναυπλιώτου.. Διαφέρει τόοοοσο πολύ από τον Περιστέρη? Για να θυμηθούμε τον μακαρίτη τον Νικολαϊδη, ακόμη ακόμη και τον Εμμανουηλίδη…. Ας μη συγχέουμε τις φωνητικές ιδιοτυπίες του κάθε ψάλτη με το ύφος αυτό καθεαυτό… Επιπλέον αν συγκρίνουμε τις εκτελέσεις του μακαριστού Στανίτσα την εποχή που έψαλε στο Πατριαρχείο με αυτές όταν έψαλε στην Ελλάδα τότε αβίαστα προκύπτει πως το μετέπειτα ύφος του ήταν αρκετά πιο «πεποικιλμένο»..
Μιλάμε για αναλύσεις.. καλώς.. ας μην είμαστε όμως απόλυτοι.. Μη πιάνουμε τα άκρα.. γιατί όταν μιλάμε για Αγγελόπουλο και Καρρά σίγουρα πρόκειται περί άκρων.. Θυμάμαι τον μπαρμπα Λάζαρο τον Κουζηνόπουλο στο Ωδείο Αθηνών…
Ο πατέρας του γεννηθείς το 1870... Παπαδοδάσκαλος, κορυφαίο ανάστημα.. Μαθητής Κωνσταντίνου του Πρωτοψάλτη.. Το ύφος του ακριβώς ταυτόσημο με αυτό το μακαριστού Περιστέρη (ύφος, όχι χροιά φωνής.. ) ίδια εκτέλεση ποικιλμάτων, ίδιες θλάσεις στη φωνή, ίδια αντίληψη του ήθους της μουσικής μας..
Θυμάμαι τον μακαρίτη τον Χατζησταμάτη, πρωτοψάλτη Χίου, μαθητή του Βινάκη, εγγόνι του Ραιδεστινού!! Σαν να ακούς τον ίδιο τον Περιστέρη, αλλά με πιο «τραχεία» φωνή…
Θέλετε να πούμε και για το Άγιο Όρος? Καλώς.. ποιους? Τους Δανιλαίους? Θωμάδες? Διακο Φιρφιρή? .. έψελνα αριστερά στον γερο Δανιήλ σε μετόχι Αγιορείτικης Μονής στην Αθήνα.. και λέγαμε τα ίδια πράγματα… δε καταλάβαινες διαφορά!!!
Θα μπορούσα να πω πολλά πολλά ακόμη.. αλλά νιώθω πως ήδη σας κούρασα.. ίσως σε κάποια επόμενα ποστ δωθεί η ευκαιρία..
Ο Θεός μαζί μας αδέρφια!
A.
